ոսկեզօծ

սերը մեզ կպառակտի

Նամակ Բեաթրիսին միշտ։ շարունակ։ աճող սիրով և նվազող հույսով։

ես սիրելու եմ քեզ չնայած մեր թշնամիների արարքներին ու դերասանների նախանձություններին։ ես սիրելու եմ քեզ չնայած ոմն ծնողների կատաղությանը և ոմն ընկերների ձանձրույթին։ ես սիրելու եմ քեզ չնայած նրան թե ինչ ուտելիք լինի ճաշարաններում և ինչ խաղեր են խաղում դասամիջոցներին։ ես սիրելու եմ քեզ չնայած թե քանի սխալ անեմ կոտորակներ հաշվելիս ու չնայած նրան ինչ բարդ է սովորել պարբերական աղյուսակը։ ես սիրելու եմ քեզ չնայած նրար թե ինչ էր քո գաղտնաբառը, և ես սիրելու եմ քեզ չնայած նրան թե ինչ ես դու անում արձակուրդներին։ ես սիրելու եմ քեզ չնայած նրան քանի միավոր կհավաքի քո թիմը, և չնայած նրար քանի լաքա կհայտնվի շորերիս, քո խաղը դաշտում նայելիս։

ես սիրելու եմ քեզ եթե երբեք այլևս քեզ չտեսնեմ, և ես սիրելու եմ քեզ եթե տեսնեմ քեզ ամեն երեքշաբթի։

ես սիրելու եմ քեզ եթե մազերդ կտրես, և ես սիրելու եմ քեզ եթե որոշես կտրել ուրիշի մազերը։ ես սիրելու եմ քեզ եթե որոշես թողնել թատրոնը և զբազվել, գուցե ավելի անվտանգ մի գործով։ ես սիրելու եմ քեզ եթե վերարկուդ հատակին գցես և ես սիրելու եմ քեզ եթե դավաճանես ընտանիքիդ։ ես սիրելու եմ քեզ ասես, որ Էդգար Գեսթի պոեմները ամենալավն են, և ես սիրելու եմ քեզ կոչես Զիլդա Քիթլի Սնայդերի գործերը աննկարագրելիորեն ձանձրալի։ ես սիրելու եմ քեզ եթե թողնես թերեմին նվագելը և անցնես շվիի։

ես սիրելու եմ քեզ ինչպես ծովաստղը սիրում է բուստախութը և ինչպես մամուռը սիրում է ծառը, նույնիսկ եթե ծովերը վերածվեն ավազի իսկ ծառերը ընկնեն անտառներում և ոչ ոք իրենց չլսի։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես պեստոն սիրում է ֆետուչինին, և ինչպես պեպրոննին սիրում է պիցցան։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես ծովախորշը սիրում է կաղամբը, ինչպես մուգ կետը սիրում է հովազին, ինչպես տզրուկը սիրում է մեկի կոճը, ինչպես դիակը սիրում է անգղի կտուցը։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես բժիշկն է սիրում իր ամենասուղ հիվանդին, և ինչպես լիճն է սիրում իր ամենածարավ լողորդին։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես մորուքը սիրում է դունչը, փշրանքները սիրում են մորուքը, խոնավ անձեռոցիկը սիրում է փշրանքները, և ինչոր կարևոր փաստաթուղթ սիրում է խոնավ անձեռոցիկը, և ինչպես կարդացողի կկոցվող աչքերը սիրում են կարևոր փաստաթղթի աղավաղված տառերը, և ինչպես տխրության արցունքները սիրում են կկոցվող աչքերը որոնք սխալներո են կարդում գրվածը։

ես սիրելու եմ քեզ ինչպես սառցալեռը սիրում է նավը, ինչպես ուղղևորները սիրում են փրկանավակը, ինչպես փրկանավակը սիրում է կետի ատամները, և կետի ատամները սիրում են նավաստիների համազգեստի համը։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես երեխան սիրում է լսել իր ծնողների վեճերը, և ծնողները սիրում են իրենց իսկ վեճերի ձայնը, և ինչպես գրիչը սիրում է գրի առնել բոլոր այս վեճերը մի տետրակի մեջ, իրենց ամուր պահելու համար։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես կղմինդրը սիրում է ընկնել կտուրից ուղիղ մի դճդոհ դեմքով մարդու վրա, և ինչպես վառառանը սիրում է փչանալ ճաշ պատրաստելու ուղիղ մեջտեղում։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես ինքնաթիռն է սիրում ընկնել անբիծ կապույտ երկնքից, և ինչպես շարժասանդուղքն է սիրում իր մեխանիզմի մեջ փաթաթել թանկարժեք շալեր։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես թաց սրբիչն է սիրում ընկնել լողասենյակի հատակին և ինչպես ռետինն է սիրում փոշի թողնել շատ խոսացող մարդկանց մազերի մեջ։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես ճարմանդը սիրում է ընկնել վերնաշապիկից և անցնել խնջույքի միջով և ինչպես սպիտակ ձեռնոցներն էն սիրում դանդաղ ցուզվել գինու մեջ։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես մեքենան է սիրում ցեխոտ ջրափոսը և ինչպես գրադարանն է սիրում ժամացույցի համբերատար թկոցը։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես գողը սիրում է թանգարաններ և ինչպես ագռավը սիրում է իր երամը։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես դժբախտությունը սիրում է որբուկներին, ինչպես կրակը սիրում է անմեղություն և ինչպես արդարությունը սիրում է կողքի նստել և հետևել թե ինչպես է ամեն ինչ սխալ գնում։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես մարտադաշտը սիրում է երիտասարդ տղաներին և ինչպես դարչինը սիրում է քո ալլերգիան։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես գետնին ընկած բանանի կճեպը սիրում է դճգոհ դեմքով մարդու կոշիկը՝ ում գլխին քիչ առաջ կտուրից կղմինդր ընկավ։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես կամավոր հրշեջները սիրում են վազել վառվող շենքին ընդառաջ և ինչպես վառվող շենքերը սիրում են իրենց հետ մղել։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես դանակը սիրում է մարդու մեջքը։ ես սիրելու եմ քեզ ինչպես պահարանը սիրում է գաղտնի բաժանմունքը, և ինչպես գաղտնի բաժանմունքը սիրում է գաղտնիքը, և ինչպես գաղտնիքը սիրում է մարդկանց ապշեցնել, և ինչպես ապշած մարդը սիրում է կոնյակի բաժակը որ հանդարտի իր նյարդերը, և ինչպես կոնյակի բաժակը սիրում է ընկնել և փշրվել հատակին, և ինչպես բաժակի փշրվելու ձայնը սիրում է ապշեցնել ուրիշ մարդկանց, և ինչպես այդ ուրիշ ապշած մարդիկ սիրում են մոտակա սեղանը, որին կարելի է հենվել, նույնիսկ եթե հենվելով այդ սեղանին սեղմում են մի կոճակ,որը բացում է գաղտնի բաժանմունքը։ ես սիրելու եմ քեզ մինչև բոլոր նման բաժանմունքները չբացվեն և մինչև բոլոր գաղտնինքերը ապշեցնելով չլուծվեն աշխարհով մեկ։ ես սիրելու եմ քեզ մինչև բոլոր սրտերը և գաղտնի կոդերը չկոտրվեն։

ես սիրելու եմ քեզ մինչև բոլոր կրակները չհանգցվեն, և բոլոր տները չվերակառուցվեն ամենագեղեցիկ և ամենադիմակայուն փայտով, և ամեն հանցագործ չտարվի բանտ ամենաալարկոտ ոստիկանի կողմից։ ես սիրելու եմ քեզ մինչև թռչունը ատի իր բունը, և որդը ատի խնձորը, մինչև խնձորը ատի ծառը և ծառը ատի բունը, և մինչև թռչունը ատի ծառը և խնձորը ատի բունը, չնայած վերջինը համարյա թե չեմ կարող պատկերացնել։

ես սիրելու եմ քեզ մինչ մենք մեծանանում ենք, ինչը հենց նոր կատարվեց, և նորից ու նորից, ու կատարվել էր մի քանի օր առաջ, ու շարունակաբար կատարվում էր մի քանի տարի առաջ, ու շարունակելու է կատարվել քանի դեռ բոլոր ժամացույցների սլաքները և բոլոր օրացույցերի թերթիկները նշում են ժամանակի սլացքը, բացի, իհարկե այն ժամացույցներից, որոնք մոռացել են լարել և այն օրացույցերից որոնք մարդիկ մոռացել են փակցնել երևացող տեղերում։

ես սիրելու եմ քեզ մինչ մենք ավելի ու ավելի հեռվանանք իրարից, երբ մի ժամանակ այնքան մոտիկ էինք, որ կարող էինք երկու ձողիկով մի բաժակից խմել։ ես սիրելու եմ քեզ մինչև մեր՝իրար հանկարծակի հանդիպելու շանսերը շատ քիչից վերածվեն զրոյի, և մինչև քո դեմքը մախառլապատվի հեռու հիշողության մեջ, և քո հիշողությունը դեմ առ դեմ գա հեռու մառախուղի հետ, և քո մառախուղը հիշվի հեռու դեմքի կողմից, և դու հեռվացած ես հեռու հիշողության մառախլապատ մառախուղի մեջ։ ես սիրելու եմ քեզ չնայած թե ուր դու գնաս և ում տեսնես, չնայած թե որ տեղերից խուսափես ու չգնաս և ում չտեսնես, և չնայած նրան թե ով տեսնի քեզ ինչ տեղերից խուսափելիս։ ես սիրելու եմ քեզ չնայած նրան թե ինչ կատարվի քեզ հետ, և ինչպես ես բացահայտեմ այն ինչ կատարվել է քեզ հետ, և ինչ է կատարվել իմ հետ այս ամենը բացահայտելիս։

ես սիրելու եմ քեզ եթե դու ամուսնանաս ինձ հետ, և ես սիրելու եմ քեզ եթե դու ամուսնանաս մեկ ուրիշի հետ։ ես սիրելու եմ քեզ եթե դու երեխա ունենաս, կամ երկու երեխա, կամ երեք, կամ էլ ավել, չնայած ես կարծում եմ որ երեքը շատ լավ քանակ է երեխաների։ ես սիրելու եմ քեզ եթե դու երբեք էլ չամուսնանաս և երբեք էլ երեխա չունենաս, և միշտ մտածես որ գուցե պետք էր ամուսնանալ ինձ հետ, և եթե անկեղծ, մութ, ցուրտ, միանյնակ գիշերներին այս տարբերակը ես ամենաշատն եմ նախընտրում։

ահա այսպես եմ ես քեզ սիրում, Բեաթրիս, մինչ մեր աշխարհը շարունակում է իր ամբարիշտ ընթացքը։

չեմ վստահի քեզ նախաճաշս։ վախենում եմ, այն պատրաստես ճիշտ այն ձևով որով գիտես սիրում եմ

գիտես՝ գազի վրա տաքացրած հաց, կարագի շատ բարակ շերտ պինդ, եփած ձու թեյ՝ երկուս ու կես գդալ շաքարավազով

վախենում եմ խմել քո պատրաստած թեյը որովհետև դրա մեջ միշտ ճիշտ քանակության շաքար կա նույսիսկ ես երբեք չեմ գուշակում շաքարի ավազիկների հարկավոր քանակը

վախենում եմ նստել քո կողքին սեղանի շուրջ, քանի որ գիտեմ որ սեղանի տակ, բոլորի աչքերից աննկատ քո ձեռքը որսում է ու գտնում է իմը միշտ գտնում է

ու եթե վստահեմ քեզ նախաճաշս՝ ուրեմն վստահել եմ քեզ քունս ուրեմն է դու սպասել ես, որ քնեմ ու աչքի ծայրով նայել ինձ լսել ես կիսարթուն մրմնջոցս, ծածկել ես երբ ուսս բացվել է վերմակի տակից ուրեմն գրկել ես ինձ մի քիչ ավելի պինդ, իսկ ես չեմ էլ նկատել, քանի որ քնած էի քո ապահով ձեռքերում

վախենում եմ զարթնել առավոտյան, պինդ ծածկված և հանկարծ տեսնել որ դու արդեն այստեղ չես որ քո օրը սկսվել է և շարունակվում է առանց ինձ բայց վախենում եմ նաև, երբ տեսնում եմ որ դու ընդհամենը գնացել էիր ջրի հետևից՝ մեկ բաժակ քեզ համար, մեկ՝ իմ։

վախենում եմ քո շուրթերից, որոնք հպվում են ամենաճիշտ տեղերին ու ծաղկամանների վերածում ցանկացած սպի քո հայացքից, որը երաշժտության է վերածում մտքիս անլռելի խշշոցը վախենում եմ քո լռությունից՝ որը հասկանում է բոլոր իմ լռությունները։

չէ, չեմ վստահի քեզ նախաճաշս որովհետև վախենում եմ, որ կհարցնես քանի գդալ շաքար եմ ուզում որ կքնես ինձից շուտ որ չես լռի ու չես թողնի որ ես լռեմ։

Գիտես, միշտ ուզում էի էս քաղաքից գնայի։ Գնեի առաջիկա ամենաէժան ինքնաթիռի տոմսը, հավաքեի մի երկու շոր, սիրած կոշիկներս, դեղին շառֆս ու գնայի։ Մեկ էլ հետս բոլոր ունեցածս ականջակալները կվերցնեի, որ ոչ մի րոպե առանց երաժշտության չմնայի։ Երևի հետս մի քանի հատ էլ գիրք կհավաքեյի՝ էն գրքերից, որոնք տարիներով փոշի են հավաքում պահարաններում։ Վերջապես առիթ կլինի դրանք կարդալ։ Էդ բոլորը կլցնեի շառֆիս հետ սազող դեղին ճամպրուկի մեջ ու կգնայի։ Մենակ ընտանիքիս կասեի, որ գնում եմ՝ էն էլ մենակ նրա համար, որ անհանգստությունից չխելագառվեին։ Գնալուց առաջ կմտնեյի տատիկիս տուն, կթեյեի իր հետ, նույնիսկ ծխախոտ կվառեի՝ իր երկար ու բարակ, մենթոլով ծխախոտներից մեկը։ Չեմ կարծում նա կզարմանար իմ այս նոր սովորությանը, երևի ուղակի մի քիչ կփնովեր։ Այդպես կնստեինք տատիկիս հետ, կխոսեինք մի քիչ ամեն ինչից, ինքը ինձ կպատմեր Культура-ով թաղրկվող նոր հաղորդման մասին, ու կասեր որ անպայման նայեի; երկար բացատրելով ում մասին է խոսքը կպատմեր իր ընկերուհիներից մեկի թոռան մասին մի հետաքրքիր փաստ, ու անպայման մի համով բան կտար որ հետս տանեմ։ Այդպես կնստեի մինչև չգար ժամանակը վազելու օդանավակայան։ Պինդ կգրկեի տատիկիս ու աստիճաններով դուրս կվազեի փողոց։ Իմ սիրելի փողոց, որը ուր որ է թողնելու եմ ու փախչեմ։ Ինչքան բան եմ կթողնեմ այս քաղաքում, ինչքան անկեղծ պատմություն, անհավանական պատահար ու ինչքան պաղ հիշողություն։ Պուշկին-Պռոսպեկտ խաչմերուկին կթողնեի ընկերներից հետ գինովցած, բարձր ու բաղաձայն երգվող երգերը; Հրապարակի շատրվանների մոտ՝ ամբողջ մանկությունս; Սարյանի շենքերի ետնամասում՝ առաջին համբույրս սիրածս տղայի հետ։ Իրեն էլ չեմ ասի, որ գնում եմ։ Ուղղակի մի օր կանհետանամ բոլորի կյանքից։ Երևի այսպես ավելի հեշտ կլինի։ Ավելի հեշտ կլինի իմանալ, որ Նա ինձանից հիասթափվել է, ինչպես արեց և նախորդը։ հեշտ կլինի եթե Նա չսիրի, չհիշի ու շարունակի քայլել մեր քաղաքով ուրիշ մեկի հետ գրկախառնված։ Նենց լավ եմ պատկերացնում օդանավակայան հասնելը։ Ես եմ, դեղին ճամպրուկս, սիրածս տղայի վերարկուն։ Անցնում եմ այդ գույնզգույն ամբոխի միջով։ Իրար հավերժ հրաժեշտ տվող ընտանիքներ, զույգեր՝ որոնք խոսք են տալիս իրար անպայման հանդիպել, հիասքանչ իմանալով որ ստում են, հանգստանալու շտապող երեխաներ։ Այդ սիրո ամբոխի միջով ես անցնում եմ մենակ ու անհետանում նարնջագույն դռների հետևոում։ Հենց սենց էլ պատկերացնում եմ գնալս՝ միայնակ, թախծոտ ու ուրիշների համար ցավալի։ Բայց գիտես չէ՞ վաղը աշխատանքի եմ, փոստում չվերցրած ծանրոց ունեմ, սրճարանում էլ՝ չփակած պարտք մեկ բաժակ սուրճի համար։ Հետաքրքիր է՝ միշտ կարծում էի որ ես կգնամ, բոլորին կցավեցնեմ ու կգնամ, իսկ ստացվեց հակառակը։ Ստքացվեց այնպես որ ևս մեկը անհետացավ նարջագույն դռների հետևում իսկ ես մնացի կանգնած, իսկ ես նստեցի առաջիկա տաքսին, ականջակալներից մեջ միացրեցի մերը դարձած երգերից մեկը ու գնացի հետ իմ կյանք, իմ փողոց, իմ քաղաք։

Պատշգամբ բառը առաջին անգամ լսել եմ տատիկիցս։ Ռուսախոս ընտանիքում տատիկը եզակիներից էր ով անընդմեջ խոսում էր միայն մաքուր, գրական հայերենով։ Հենց իրենից էլ սովորել եմ “պատշգամբ” բառը՝ որպես “բալկոն” բառի փոխարինիչ։ Տատիկս ու պապիկս ապրում էին Սարյան փողոցի հետմասյա շենքերից մեկում՝ վեցերորդ հարկում։ Խոհանոցի պատշգամբը, նեղ ու երկար, նայում էր դեպի բակ։ Երբ փոքր էինք ու գնում էինք տուն տատիկի տնից, միշտ նայում էինք վերև ու տեսնում էինք ոնց է տատիկը պատշգամբից մինչև ամենավերջին վարկյան հետևում մեր մեքենային ու ձեռքով անում։ Երբ մնում էինք գիշերելու տատիկի տանը, երկար երեկոներ էինք անցկացնում այդ պատշգամբում։ Մի գիշեր, պապիկի հետ նստած էինք պատշգամբի ցածր, վաղուց ներկած, երկնագույն աթոռներին ու սև հաց էինք ուտում։ Սև հաց՝ կարագով ու շագարով։ Սև հաց չէի սիրում, հիմա էլ չեմ սիրում, բայց պապիկի պատրաստածը միշտ ուրիշ էր։ Այդ գիշերվա ամեն անկարևոր թվացող մասնիկ դաջված է հիշողությանս մեջ։ Թրթրացող լուսամփոփը, զով հունիսյան քամին, բակից արձագանքող նարդի խաղացողների ձայները, նույնիսկ աթոռի կոշտությունը ու հացի չորությունը՝ ամենը կարծես փորագրված է իմ մտքի քարասալիկների մեջ։ Տատիկս ու պապիկս շուտով տեղափոխվեցին նոր տուն։ Պրոսպեկտի վրա, նորակառույցում։ Տեղափոխեցին գրքերը, սերնդե սերունդ փոխանցվող սպասքը, պապիկիս խաչերի անհաշվելի հավաքածուն, որոշ կահույք։ Մի խոսքով, ամենակարևորը ու օգտակարը։ Տատիկիս խնդրանքով նոր տանը կառուցվեցին պատշգամբներ։ Մեկը խոհանոցի մասում, մյուսը՝ իր ննջասենյակի։ Իր ննջասենյակի պատշգամբ տատիկը տարավ մի հին սեղան, սփռոց, կախեց մի լուսամփոփ՝ այս անգամ չթրթրացող և ավելի վառ։ Տատիկը սպասում է երբ է տաքանալու եղանակը, որպեսզի սուրճ խմելը վերջապես տեղափոխվի պատշգամբ։ Ամեն ամառային երեկո, տատիկը նստում է իր պատշգամբում, վառում է իր երկար բարակ ծխախոտը, ու առանց ոչ մի տեղ շտապելու վայելում է իր սև դառը սուրճը։ Պատշգամբը նորից նայում է բակ՝ փողոցի անցուդարձը և աղմուկը չի հասնում իրեն։ Հաճախ երբ դիմացի շենքի բնակիչները անզգուշաբար մոռանում են ծածկել վարագույրները, պատշգամբից երևում է իրենց կյանքից մի ակնթարթ։ Երևում են ուրիշ պատշգամբներ, ուրիշ ծխախոտներ վայելող ուրիշ մարդկանց տատիկներ, ուրիշ լվածք, ուրիշ իրեր, ուրիշ կյանքեր։ Այնքան ուրիշ, անծանոթ բաներ, այնքան ծանոթ մի պատշգամբից։ Հստակ որոշել եմ, երբ մեծանամ տուն կառնեմ Երևանի կենտրոնական փողոցների՝ լուռ բակերից մեկում։ Հավանաբար սովետական մի շենքի, ոչ շատ բարձր հարկում։ Հավանաբար մեկ կամ, եթե բախտս շատ բերի, երկու սենյականոց մի բնակարան։ Բնակարանի ներսը շատ էակին չի՝ լինի մի անկողին, խոհանոց ու գրապահարան ինձ հերիք է։ Բնականարում ամենակարևորը պատշգամբն է։ Պատշգամբը, մի փոքրիկ սեղան, ու նույնիսկ թրթրացող մի լուսամփոփ։

Ամեն անգամ երբ միտք եմ բարձրաձայնում գնալ Ստեփանակերտ, ընկերս, ինչպես նաև շուրջ բոլորը ասում են “վտանգավոր ա” “բա որ մի բան եղավ” ես ել ասում եմ “այ մարդ ինչ պտի լինի, կգնամ կայֆավատ կլինեմ, հին տները կտենամ հետ կգամ։” Էսօր, հերթական նույն խոսաքցությունից հետո հասկացա ինչի եմ այդքան շատ ուզում նորից գնամ Ստեփանակերտ։ Հասկացա, որ չեմ ուզում գնամ “կայֆավատ” լինելու, Բարդակում անվերջ խմելու կամ քաղաքով ման գալու։ Ուզում եմ գնալ Ստեփանակերտ, որ ինքս իմ աչքով համոզվեմ որ այն կանգում է։ Որ կյանքը առաջ է գնում, թեև դա անհավանական է թվում։ Ուզում եմ մտնել Նոստալժի սուպերմարկետ ու այնտեղ ամենօրյա, քաղաքավարությունից բխած, զրույց վարեմ վաճառողուհու հետ; ուզում եմ մտնել վաղեմի Garden's, հիմա Բաժակ կոչվող տաք սրճարանը ու սուրճ խմեմ՝ թաքնվելով անձրևից։ Ուզում եմ նստել Բարդակի դրսի իշավոտնուկներին ու ծխեմ, ինչպես արել եմ սեպտեմբերի 25ի երեկոյան։ Այնքան եմ ուզում զգալ քաղաքի թեթև օդը, և այնքան եմ վախենում, որ այն այլևս երբեք թեթև չի լինի։ Որ օդը, ինչպես և հազարավոր մարդկանց կյանքեր կանգ է առել սեպտեմբերյան այդ չարաբաստիկ լուսաբացի մեջ։ Ես նույնպես, ընդմիշտ կիսել եմ էությունս առաջվա և հետոյվա միջև։ Այլևս չկա անբիծ երջանիկ Զառան, որը ոտաբոբիկ պարում էր սառը հատակի վրա։ Այդ աղջնակը ընդմիշտ քարացել է անցյալի մեջ՝ պատերազմից առաջ մեր անցյալի մեջ։ Ես ուզում եմ վերադառնալ Ստեփանակերտ և գտնել նրան, այդ ծաղկավոր զգեստով աղջկան, որը անդադար ծիծաղում էր փողոցով քայլելիս։ Ուզում եմ գտնել նրան և խոսել իր հետ․ թող ինքը պատմի իր մանր-մունր խնդիրներից, իր սիրահարված սրտից, իր վախերից ու երազանքներից։ Իսկ ես լուռ կլսեմ իր ամեն մի բառը, չեմ ընդհատի և ոչ մի արցունք չեմ թափի։ Ես կլսեմ նրան և գուցե ինքս էլ հիշեմ այդ ամենը, գուցե խորը շունչ քաշեմ ու զգամ այդ նույն քամից, նույն մաքուր, զով օդը, նույն անբիծ ազատությունը։

  • Հն, էսօր Բարդակ գնում ենք՞
  • Գնում ենք բա ինչ ենք անում։ Կկարանա՞ս գաս։
  • Հա բա, գռաժդանսկի շորերս հագել եմ, հեսա Դիմայիս վերցնեմ ու գանք։
  • Դե մենք ստեղ ենք։ Ждем:
  • Առանց մեզ շատ չխմեք։
  • Нечего не обещаю:

Այսօր պատրասված էինք՝ վերջին օրն էր, պետք էր վայելել ամեն վարկյանը։ Առանց րոպե կորցնելու, գնացինք Նինայի սրճարան։ Այն դեռ բաց էր ու Սյուզին մեզ, ինչպես միշտ, մեծ սիրով քլաբ սենդվիչ սարքեց։ Էդմոնը՝ մեր զարգացող ալկոհոլիզմի մասին կատակ անելով, լցրեց մեր պլաստիկ ջրի շիշը սառը սպիտակ գինով։ Մենք ճամպա ընկանք։

Երեքով քայլում էինք համարյա դատարկ, հով Ստեփանակերտի փողոցով։ Հերթով կծում էինք սենդվիչը, իրար փոխանցում էինք գինու շիշը։ Ճանապարհին անդադար ծիծաղում էինք։ Նույնիսկ տխուր, անցած հիշողությունները թվում էին ծիծաղելի։ Չկար տխրություն, միայն անբիծ երջանկություն, ազատություն ու սառը գինի։

Բարդակ հասանք արդեն գինովցած։ Երջանկությունը շուտ վերածվեց պարելու մեծ պահանջի։ Բարդակը լիքն էր։ Ազատը մեզ դիմավորեց մշտական լայն ժպիտով, Դավիթը՝ մշտական նոր կոկտեյլով։ Բառում հավաքված ամեն մարդ չափից դուրս ծանոթ էր թվում։ Ամեն մեկի դեմքը, նմանվում էր հազար տարվա ընկերոջ դեմքի, ով կնստի քո կողքին, կխոսի քեզ հետ մինչև ուշ գիշեր, իսկ վաղ առավոտյան կանհետանա նոր օրվա ու գործերի մեջ։ Գուցե Նա, այլևս երբեք քեզ չի հանդիպի, գուցե նույնիսկ չճանաչի փողոցում, բայց Բարդակում, ծխի ու բարձր երաժշտության ներքո Նա քո ընկերն է, քո մտերիմը, քո բարեկամը։

Դավիթը կոկտեյլը այս անգամ մի քիչ թթվաշ էր։ Ինքը խառնել էր նարնջի ու լիմոնի սոկը ինչ որ ալկոհոլի հետ։ Մեր միակ պատվերը Դավիթին, գինուց հետո սազացող խմիչքն էր, մնացածը՝ կապ չուներ։ Ընդհանրապես Բարդակում շատ քիչ բան կապ ունի։ Կապ չունի ումից ես ծխախոտ վերցնում, բոլորը միշտ ավելոդ մեկը ունեն; կապ չունի ում բաճկոնն է կաղված դռան մոտ՝ դուրս գալուց օդ շնչելու կարող ես վերցնել ցանկացածը։ Բարդակում կապ չունի ով ես դու Բարդակից դուրս, իսկ թե ով ես դու դրա ներսում միայն քո ձեռքերում է։

Թթվաշ կոկտեյլով խմեցինք մեր ընկերության կենացը։ Այս կենացը մեծ նշանակություն ուներ մեզ համար, այն տոնում էր մեր կապը ու սերը իրար հանդեպ։ Այս կենացը մենք կիսեցինք Բարդակի բոլոր հաճապորդների հետ։ Միացրեցինք սպասված լատինո երգերը ու սկսվեց փարթին։ Այս փարթին առաջին հերթին մեր ազատության նշումն էր, ազատության, որը հնարավոր է գտնել չորս փոքր պատի ներսում։ Պարում էին բոլորը։ Իրար խառնված էին զբոսաշրջիկները, բնիկ ստեփանակերցիները, Երևանից ժամանած հյուրերը՝ բոլորը պարում էին ու բարձր երգում Cardi B-ի ինչոր հերթական երգ։

Երբ մենք վայելում էինք երկրորդ, արդեն ավելի քաղցր կոկտեյլը, մեզ միացան Երվանդը ու Դիման։ “Գռաժդանսկի” շորերով նստած բառում՝ սա անհավանական էր թվում երկուսին էլ։ Նրանք նույնպես սկսեցին գինուց։ Մեր պլաստիկ ջրի շշի միջի սպիտակ գինուց։ Հետո բոլորով անցանք Յագեռ խմելուն ու ռուսական ռոկին։

Ամեն կոկտեյլի հետ, Բարդակը դատարկվում էի։ Արդեն երևի ուշ էր, համոզված չեմ, քանի որ Բարդակում ժամանակն էլ, այդքան մեծ կապ չունի։ Հաճախ ժամանակը պայմանավորված է լինում միայն հայրիկի ջղային զանգով։ Բայց այսօր նույնիկս հայրիկը չի զանգում, երևի գիտի, որ մեր վերջին օրն է Բարդակում։ Գիտի, որ վաղը կընկնենք ճամփա, կվերդառնանք Երևան, այնտեղ դասեր, գործեր, պատրականություններ, մարդիկ ում ստիպված ես ժպտալ։ Չի զանգում որովհետև շատ լավ հասկանում է մեզ, գիտի, որ գինովցած ենք և երջանիկ։

Լավ Էլի-ի – Քո Աչքերը ոտքի կանգնացրեցին բոլորին։ Արդեն ոտաբոբիկ մենք գրկախառնված պարում էինք ու սրտի ամենախորքից գոռում էինք երգի բառերը։ Բոլորս էլ երգում էինք տարբեր մարդկանց մասին։ Կամ մի գուցե ոչ մեկի մասին էլ չէինք երգում, մի գուցե երգում էինք այս ակնթարթի մասին՝ ակնթարթի, որը լուծվում է նոր կոկտեյլի մեջ ու անհետանում ծխի հետ միասին։

Չնայած որ հատակը սառն էր, ոտքերս չէին մրսում, արյունս եռում էր իսկ մարմինս արդեն ինձնից լրիվ առանձին էր շարժվում։ Ես կարծես նայում էի բոլորին կողքից, առանձին մի հոգի Բարդակի հեռու անկյունում նստած, ծխելով։ Տեսնում էի Նինային՝ իր վարդագույն երկար շորիկով, Դիանային՝ իր՝ հով արտերում ազատ վազելու համար նախատեսված կապույտ շորիկով։ Տեսնում էի Դիմային, ով առաջին անգամ երկար ամիսների ընթացքում դուրս էր եկել ոչ ուղակի քաղաք, այլ Բարդակ՝ խմելու լավ ալկոհոլ ու լսելու բարձր լավ երաժշտություն։ Տեսնում էի նաև ինձ՝ երիցուկներով շորիկս հագիս։ Այնքան ազատ, այնքան թեթև։ Հանկանծ նկատեցի, որ այդ երջանիկ ամբոխի մեջ պակասում է Երվանդը։ Սա տարօրինակ չթված, ես Երվանդին գիտեմ, նա սիրում է առանձնանալ ամբոխներից, և վայելել իրենց երջանկությունը մենակ, իր ծխախոտը ձեռքին։

Կոշիկներս երկար փնտրելուց հետո, հագա ձեռքիս տակ ընկախ առաջին բաճկոնը և դուրս եկա դուրս։ Երվանդը կանգնած էր հեռվում էր, ծխում էր։ Մոտիկացա։

  • Ես կարող ա՞ դեպռեսվում ես – հարցրեցի ես։
  • Ոչ մի դեպքում – թախծոտ դեմքով պատասխանեց նա։

Մենք քայլեցինք դեպի՝ քիչ հեռվում գտնվող, նստարաններ։ Մեկ շաբավա ընթացքում շատ ժամանակ ենք անցկացրել այս նստարանների վրա, թե կյանքից խոսելով, թե ծիծաղելով և բոլորից թաքում ծխելով։ Նստեցինք իրար կողքի և ոչինչ չասեցինք։ Երվանդը ինձ առաջարկեց իր կիսատ ծխախոտը։ Ես վերցերցի այն ու մտքով տեղափողվեցի երկու տարի առաջ՝ երբ դեռ նոր-նոր էինք ծանոթացել։ Մենք նստած էինք կտուրի վրա, նայում էինք թե ինչպես է արեգակը ծագում և տրամաբանական ավարտի բերում մեր գիշերը։ Այդ առավոտ ես լացում էի, իսկ Երվանդը կողքս նստած ինձ լուռ ծխախոտ էր առաջարկում։

Հիմա նստած Բարդակի բակում մենք նորից լուռ ծխում ենք։ Կես ծխախոտ հետո Երվանդը կտրես լռությունը։

  • Ջոգում ես, ոչ մի բան էս աշխարհում կապ չունի։ Ոչ․ Մի․ Բան․ Մենակ սրտիդ ասածն ա որ կարևոր ա, ուրիշ ոչինչ։
  • Մնաց հասկանալ սիրտը ինչ ա ասում։ Ջոգու՞մ ես։ Էդ ա բարդը։
  • Էդ հեշտ ա։ Դու միշտ էլ գիտես սիրտդ ինչ ա ուզում, զուտ ամաչում ես ընդունել էդ։
  • Չեմ ամաչում, ընդհանրապես։
  • Ուրեմն վախում ես։
  • Կարող ա։

Մենք նորից լռեցինք ու հանգցրեցինք ծխախոտները։

  • Ինչի՞ց ես վախում որ։ – դադարից հետո նորից հարցրեց Երվանդը։
  • Աստված գիտի։ Մեկ-մեկ թվում ա ոչինչից, մեկ-մեկ կարծում եմ, ամենինչից։
  • Համարյա նույն ա դառնում։
  • Ահա։ Վախենում եմ մեկին ցավացնեմ։ Դառնամ մեկի տխրության պատճառ, մեկի սրտի մորմոք։ Վախում եմ, մեկը մի օր զարթնի ու հասկանա որ բացի ցավից իրենց ոչինչ չեմ տվել։
  • Մեկը տենց չի կարծի։ Համոզված եղի։
  • Չգիտես։
  • Գիտեմ։ Մոռացե՞լ ես։ Ես ամեն ինչ գիտեմ։
  • Չէ հա, տենց բաներ չեն մոռանում։
  • Ինչ էլ չանես կյանքում, մեկա ինչոր մեկին ցավացնում ես, ինչոր մեկը միշտ տխուր կլինի։ Բայց դու, դու պտի ուրախ լինես։ Դու պտի մի պահ կանգ առնես ու լսես ինչ ա ասում սիրտդ, ու ուրախ լինես։ Իսկ ուրիշները իրենց գլխի ճարը կտեսնեն։
  • Դե հա, երևի ճիշտ ես։

Գիշերային քար լռության մեջ, լսվում էր Բարդակում նվագող երաժշտությունը։ Լսվում էր մարդկանց ծիծաղը ու իրենց անչափ ուրախությունը տարածվում էր ամբողջ քաղաքում։ Իսկ մենք նստած էինք, կրկին խորացած լռության մեջ։

  • Հն, ասում ես ի՞նչ ա ուզում սրտիկդ։
  • Ուզում ա սիրի։ Էնքան շատ որ նույնիսկ վախենալու լինի։ Էնքան, որ նույնիսկ զզվելի լինի։ Էնքան, որ էլ ոչինչ կապ չունենա։ Էնքան, որ ինձ միշտ Բարդակում զգամ։ Ջոգու՞մ ես։
  • Բա ինչի էդ դեպքում չես սիրու՞մ։
  • Գիտես, հիմա նստած ստեղ հասկանում եմ, որ գուցե սիրում եմ։ Գուցե իրոք իմ մեջ էլ կա այդ սերը, սերը որի մասին գրում են, երգում են, նկարում են։ Գուցե՞ ես էլ կարամ ինձ տենց շքեղություն թույլ տամ։
  • Կարաս, ինչի՞ չես կարա։ Դու ամենինչ էլ կարաս։
  • Բա որ․․․
  • “Բա որը” խնդրում եմ, ռադ արա։ Դու նույնիսկ չգիտես վաղվա օրը ինչ ա բերելու, իսկ դու ասում ես “բա որ։” Ախպոր պես, ջիգյար, ուղակի արա են ինչ սիրտդ ա ուզում։
  • Լավ, լավ, կանեմ։ Մի ջղայնացի։

Այսքան ժամանակվա ընթացքում առաջին անգամ նայեցինք իրար վրա։ Նայեցինք ու սկսեցինք ծիծաղել, չէ որ իրար աչքերում տեսանք բոլոր այն գիժ արկածները, որոնց միջով անցել ենք։ Անցել ու հասել ենք այստեղ, Ստեփանակերը, Բարդակի նստարաններին նստած, Երևանից բերած ծխախոտ ծխելիս։ Եվս մեկ ծխախոտ վառեցինք։

  • Իսկ դու՞ – հարցրեցի ես ծխախոտը փողանցելով Երվանդին – դու ինչ ես անելու։
  • Ե՞ս։ Ես ինչ կարամ անեմ։ Ես կծառայեմ, կպրծնեմ, կգամ Երևան։ Կգնամ տուն, տաք դուշ կընդունեմ, մամայի հետ կնստեմ սենյակում, սուրճ խմեմ ու կծխեմ։
  • Բա հետո՞։
  • Հետո իրիկուն կգա, կզանգեմ քեզ, Մաշին, տղեքին։ Բոլորով կհավաքենք բակում, կնստենք ու կծիծաղանք։ Հետո մի տեղ կխմենք։ Կգնանք, օրինակ Կալումե, գարեջուր խմելու, կպարենք։ Մի օր էլ կգնանք Ոսկեվազ, Բագրատը ու Արամը խորոված կվառեն, դու ու Մաշը կիսատ սեղան կքցեք, Դերոն կենացներ կասի ու էլի կխմենք։ Ու կպարենք, կերգենք, կծխենք։ Գիտե՞ս հելը ինչքան լուսաբաց ենք դիմավորելու մենք էդ կռիշին։ Հելը էնքան ենք խմելու, թվա որ էլ երբեք չենք օյաղանալու։ Էնքան ենք հելը պարելու, Զառ։ Ու էնքան սիրենք։
  • Էդքան սիրուց կգժվենք մի օր։
  • Դե գժվելուց պետք ա սիրուց գժվել։
  • Իսկ դու՝ սենյակում, Կալումեում, Ոսկեվազում, դու այնտե՞ղ ես լինելու։

Երվանդը քմծիծաղ տվեց, բայց ոչինչ չխատասխանեց։

  • Թե լինելու ես բոլորից հեռու, անկյունում նստած։ Մտախոհ ու թախծոտ դեմքով ծխելիս։

Նորից հնչեց այդ իմաստալից քմծիծաղը։

  • Դու իհարկե ամենինչ գիտես, բայց դե ես էլ, քիչ բան չգիտեմ։ Ու գիտես, քեզ թվում ա, որ դու կկարողանաս պաղկվել բոլորից քո թախծի խորքերում, բայց ես քեզ հավաստիացնում եմ, մենք քեզ այնտեղ էլ կգտնենք։ Ես, Մաշը, տղերքը, կգանք քո փոքրիկ թախծոտ սենյակ, կկծկվենք բոլոր իրար հետ, ու կնստենք քեզ հետ, թեկուզ մինչև բացվեն բոլոր առավոտները։

Երվանդը ժպտաց ու քաշեց ծխախոտի վերջին մուխը։ Տուփը դատարկ էր։ Այդ ծխախոտները, հատուկ առված տղերքից մեկի պահանջով, Երևանին ամենամոտ բանն էին, Երվանդի գրպանում։ Բայց այդ գիշեր դրանք էլ պրծան։ Բարդակի ուրախ պարելու երաժշտությանը փոխարինելու եկել էր մելանխոլիկ ռուսական ռոկը։ Մենք վեր կացանք նստարաններից ու հազիվ կառավարելով գինովցած մեր մարմինները քայլեցինք դեպի Բարդակ։ Դռան մոտ կանգ առանք, լուռ գրկեցինք իրար, իմաստալից ժպտացինք ու մտանք ներս։ Ամեն ինչ արդեն ասված էր, ոչ մի բառ այլևս պետք չէր։

Ներսում տեղավորվեցինք Նինայի, Դիանայի, Դիմայի, Դավիթի, Գրիշայի, Ազատի ու շատ շատ ուրիշների հետ սեղանի շուրջ։ Գինի էր լցրած։ Կարծես թե այս մի գիշերվա ընթացքում մի ամբողջ կյանքի միջով պտույտ կատարեցինք ու վերջում, իհարկե, հետ եկանք գինուն։

Դեռ երկար էինք նստած, լսում էինք Զեմֆիրա, Սպլին ու ԴԴՏ։ Համարյա չէինք խոսում, միայն նայում էինք իրար վրա և մեկ-մեկ բռնելով միմիանց հայացքները ժպտում էինք ու գրկում իրար։

Մոտ երեքին գիշերվա դուրս եկանք Բարդակից։ Ազատը փակեց դռները ու անջատեց լույսերը։ Բոլորով նստեցինք իր մեքենայի մեջ, քանի որ ամեն գիշեր փակվելուց հետո հենց նա էր մեզ տանում տուն, իսկ այս անգամ, առանց մեկ վարկյան մտածելու համաձայնվեց Դիմային ու Երվանդին տանել հետ իրենց մոտ։ Մեքենայում System of a Down-ի Lonely Day-ն էր նվագում։

  • Դե մինչ վաղը, – լայն ժպիտով ասեց Ազատը երբ մենք հասանք տուն։
  • Վաղը առավոտ գնում ենք հետ Երևան – պատասխանեցի ես։
  • Յա, ոնց տենց։

Ազատը դուրս եկավ մեքենայից, պինդ գրկեց բոլորիս ու բարի ճանապարհ մաղթեց։ Երվանդը ու Դիման էլ էին դուրսը։ Գրկախառնվում ու հրաժեշտ էինք տալիս։

  • Քեզ լավ նայի, – ասեցի ես Երվանդին, երբ իրան պինդ գրկեցի։
  • Դու էլ քեզ, – պատասխանեց ինքը առանց ինձ բաց թողնելու, – ու նայի, խոստացել ես սրտիկիդ ուզածով անես։
  • Գիտեմ, գիտեմ։ Խոսք եմ տվել ուրեմն կանեմ։

Մենք հրաժեշտ տվեցինք ու տղաները նստեցին մեքենա։

  • Դե մյուս անգամ շուտ սպասում ենք սաղիդ հետ Ստեփանակետում, – ասեց Ազատը արդեն մեքենայից։

Նրանք գնացին։ Մենք մտանք տուն, թվում էր թե շատ լուռ բարձրացանք վերև, և պարկեցինք քնելու։ Մութ սենյակում, որ կիսում էի Դիանայի հետ, քառ լռություն էր։ Տունը քնած էր, քաղաքը նույնպես։ Պարկած տաք վերմակի տակ, թվում էր թե սենյակը պտտվում է ու ուր որ է կանհետանա։ Մենք փակեցինք մեր հոգնած, գինովցած աչքերն ու սենյակը իրոք անհետացավ։

Առավոտյան ընկանք ճամփա։ Հասանք Երևան և միանգամից մտանք դեռևս անսովոր առօրյայի մեջ։ Դասեր, գործեր, պարտականությւոններ, մարդիկ՝ ամենինչը նույն էր ու սպասում էր մեզ, բայց ոչ ժպիտով ու գինու բաժակով ինչպես Բարդակը, այլ անտարբեր դեմքով և դառը սուրճով։

2020-ի սեպտեմբերի 26-ին՝առաջին օրը հետ Երևանում, նայեցինք բոլոր արված նկարները ու վերհիշեցիքն ամեն պահ։ Հիշեցինք անվերջ զբոսանքները Ստեփանակերտում, չպլանավորված բայց կատարյալ արկածները Շուշիում, Նինայի սրճարանը, Սյուզիի սենդվիչները, Էդմոնի ու Սամվելի սարքած հյութերը, Դավիթի կոկտոյլները, Բարդակի պարերը ու ծիծաղները։ Հիշեցինք այդ անվերջանալի ազատությունը ու անբիծ երջանկությունը որ զգացել էնք այդ օրերին։

Ես հիշեցի արված իմ խոստումը, լսեցի սրտիկիս ասածը ու պատրաստ կանգնեցի նոր արկածների դիմաց։ Չնայած որ Երևանյան առօրյան մեկ-մեկ խեղդում էր ինձ, ես կանգ էր առնում սիրած փողոցում, սրճարանում, այգում, նայում էի սիտիս ամենախորքերում ու գտնում էի այնտեղ պաղկված Բարդակը։ Իր անսպառ ազատությամբ ու անբիծ երջանկությամբ։

Սեպտեմբերի 26-էր, ու թվում էր, թե կյանքը վերջապես սկսվում է։

այլևս յասաման չեմ առնում։

ինչքան ինձ հիշում եմ, անհամբեր սպասում էի գարնան բացմանը, որ վազեմ խաչմերուկի պուրակ՝ ինձ միշտ բարևող վաճառողից յասաման առնելու։

փունջը միշտ շատ ծանր էր տվում, կարծես գարնան ամբողջ շունչը հավաքված էր նրա մեջ։ առաջի հերթին ման էի գալիս հինգ տերևով յասամանները՝ դրանք պոկում, դնում էի բերանս, ասում էին՝ հաջողության նշան է։

մամաս շատ է սիրում յասամաներ։ դրանք միշտ դնում է ամենամեծ բյուրեղյա վազայի մեջ, սեղանի վրա, ու դրանք միանգամից լցնում են տունը տաքությամբ և թեթև զով քամով

ամռանը դու ինձ տեսնում էիր պատուհանիցդ՝ միշտ մեծ յասամանների փնջով փողոցով քայլելիս, միշտ ասում էիր որ յասամանները ինձ սազում են, իսկ ես երբեք չգիտեի, որտեղից ես տեսնում ինձ, որ պատուհանի հետևում ես պաղկված։

հիմա ամեն քայլին, ամեն խաչմերուկին նորից յասամաններ են ծաղկել մեծ գարնանային փնջերով քայլում են կանայք ու ժպտերես երեխաները իսկ ես յասաման այլևս չեմ առնում որովհետև պատուհանիդ վարագույրները իջեցվել են և դու այլևս չես տեսնի ինձ ինձ սազող յասամաններով փողոցով քայլելիս։

Սերը պառակտում է մեզ,

անփոխադարձ Սերը, գալիս է ամենասխալ պահերին։ երբ Մեկը չափից դուրս սիրում է Մյուսին, իսկ Մյուսը չափից դուրս՝ իր ազատությունը։

անփոխադարձ Սերը Մյուսին վերածում է երազանքների մի բույլի, դարձնելով նրան անհասանելի մի աստղ՝ բյուրավոր աստղերից տարբերվող, ամբողջ տիեզերքից հարազատ։

անփոխադարձ Սերը թաքցնում է Մյուսի բոլոր թերությունները, դրանք վերածում է գեղեցիկ սպիերի, դրանք լցնում է ու զարդարում է ոսկով։

անփոխադարձ Սերը գերում է Մեկին իր երևակայած երազանքների գրկում, ստիպում է ննջել երազների այդ լաբիրինթում մինչև Մեկը չի կորչում անվերադարձ, կամ մինչև Ուրիշը չի գտնում նրան։

Սերը պառակտում է մեզ,

փոխադարձ Սերը Մեկին և Մյուսին լցնում է լույսով նրանց հոգիները կապում է միմյանց գույնզգույն թելերով նրանց աչքերի համար բացում է նոր ծիածաններ, նոր տիեզերքներ, նոր աշխարհներ,

բայց նույնիսկ փոխադարձ Սերը լքում է Մեկին ու Մյուսին, ու նրանք լաց են լինում, ու գործիքներ չեն գտնում հոգիների դատարկությունը լցնելու համար։ Մեկը փորձում է խմիչք, Մյուսը՝ թմրանյութ, Մեկը փորձում է Ուրիշին, Մյուսը՝ փախչում է ամենից, Մեկը թրջում է տան բարձերը ու խոռտակում է սենյակները իր արցունքների մեջ, Մյուսը՝ լուռ նստում է ու չի նկատում ինչպես բացվեց առավոտը։

Սերը պառակտում է մեզ,

բայց մենք ամեն անգամ հրավիրում ենք իրեն ներս։

Գիտե՞ս, գիշերային Երևանը պահում են շները։

Գիշերը երեքից ուշ երբ հանկարծ հայտնվեմ փողոցում գիտեմ, որ մենակ չեմ։ Գիտեմ, որ շների մի մեծ ոհմակ կհետևի իմ ամեն քայլին Կքայլի ինձ հետ, գիշերային գեղեցիկ Երևանով։

Գիշերային Երևանը, հեքիաթային մի վայր է։ Մի քիչ վախենալու, բայց հեքիաթային։ Գիշերային Երևանը մութ չի, չնայած փողոցի լույերը անջատվում են ուղիղ ժամը մեկին։ Սրճարանի, մեքենայի, 24-ժամյա խանութի լույսը կբացեն ճանապարհը իմ առջև։ Գիշերային Երևանը քնած չի, չնայած բոլոր պատուհանների ճրագները հանգած են։ Ակումբը, բառը, փաբը կհրավիրեն ինձ ներս, կառաջարկեն նստել, կծանոթանան ինձ հետ։ Կպատմեն ինձ իրենք ամենաթանկ գաղտնիքները, կբացենք իրենք փակ սրտերը կլցնեն ու կլցվեն սիրով։ Գիշերային Երևանը ապրում է, Խմում է, Ծիծաղում է, Ծանոթանում է, Համբուրում է, Սիրում է, Ու մի քիչ էլ է խմում։

Գիշերային Երևանը անվերջ է, եթե դու էլ համաձայնվում ես իր հետ միասին անվերջ լինել։ Գիշերային Երևանում արև չի բացվում, Այստեղ միշտ հով գիշեր է, միշտ բավականին տաք է սառը գինու համար, Բայց երբեք շոգ չի, իրար գրկելու համար։

Բայց իրար գրկել չենք կարող, Իրարից կրկին հեռու ենք, Դու՝ քնած տաքուկ վերմակի տակ Ես՝ գարեջրի դատարկ շշով, աստիճաններին

Գիտե՞ս, ես քեզ կարոտել եմ Կարոտել եմ ձեռքերդ, որ ինձ գրկում են Կարոտել եմ ձայնդ, որ անվերջ խոսում է ինձ անհասանելիից Կարոտել եմ ժպիտդ, որ ստպում էր ժպտալ, նույնիսկ երբ աչքերս խավարած էին արցունքերից։

Գիտե՞ս, գիշերային Երևանը պահում են շները, Քայլում են ոհմակով Պաշտպանում միմյանց Հաչում անցնող մեքենաների վրա՝ իրենք հանգիստը խանգարելու համար Բարկանում են մարդկանց վրա, ով բարկանում է իրենց վրա Վազում են փողոցներով, կարմիր լույսի տակ, որը երևի չեն էլ տեսնում, Վազում են հեռու, վազում են արագ ու փախչում են Փախչում են Փախչում են միասին

Իսկ դու տանը քնած ես, տաքուկ վերմակի տակ։ Իսկ ես, վազում են հեռու վազում եմ արագ։

Երևանի Կիրովի անվան մանկական այգին իմ ամենասիրած վայրն է։ Այստեղ ես անցկացրել եմ մանկությունս ու այգու ամեն անկյան, ամեն ծառի հետ կապված բարի հիշողություններ ունեմ։ Մեր համար այն կոչվում էի (ու մինչև հիմա կոչվում է) Հեռու այգի։ Մենք ապրում էինք այգուց մեկ փողոց վերև, բայց մեր շենքին ավելի մոտ կար մի ուրիշ այգի, և այդ տրամաբանությամբ, Կիրովի այգին դարձավ մեզ համար Հեռու այգին։

Այգու աջ մասում, մեծ (կամ այն ժամանակ մեծ թվացող) հրապարակի կողքին աշխատում էր Գայանեն։ Գայանեն ուներ մուգ շագակակագույն մազեր, ու գեղեքիկ կլոր աչքեր։ Միշտ մազերը երկար էր պահում ու կապում էր, բայց դիմացը կարճ, այդպես կոչված “չոլկա” էր պահում։ Կարճ մազերը միշտ ընկնում էին դեմքին, ու նա անընդհատ դրանք ուղղում էի։ Գայանեին հիշում եմ կապույտ շապիկով, վրան էլ՝ մանր սպիտակ ծաղիկներ, չնայած որ երևի այդ շապիկից բացի շատ ուրիշ շորեր էր հագնում։ Նա շատ նուրբ ու բարձր ձայն ուներ։ Միշտ զրնգուն ու ծիծաղացող։ Բայց կարող է պատահի, ես եմ այդպես իրեն հիշում։

Գայանեն աշխատում էր կավիկներ ներկելու սեղանի մոտ։ Կավիկները, սպիտակ՝ գիպսից պատկաստած ֆիգուրներ էին, որոնք մենք ներկում էինք Գայանեի հետ միասին։ Կավիկ ընտրելը մեր մանկության ամենաբարդ որոշումն էր (դրանից կարևոր, երևի միայն դպրոցական օրագրի ընտրությունն էր)։ Գայանեի սեղանի մոտ միշտ կային ամենատարբեր կավիկները՝ սկսած փոքրիկ տափակ մեդալյոններից մինչև բարձր արձանիկներ։ Մենք միշտ ընտրում էինք միջինը՝ դելֆինի արձանիկ, ջրահարս, կամ էլ առյուծիկ։

Բարդ ընտրությունը կատարելուց հետո, սկսում էինք ներկել։ Գայանեից սովորել եմ գոգնոց բառը։ Հաստատ դպրոցում էլ էինք այն անցել, բայց Գայանեի ասածն էր տպավորվել մեջս։ Գոգնոցները Գայանեն պինդ կապում էր մեր վրա, որպեսզի ներկելուց շորերը չկեղտողվեն։ Գոգնոցները միշտ ներկոտ էին։ Դրանք հագնում էին կավիկներ ներկող բոլոր երեխաները։ Իսկ մենք մեզ արդեն մեծ էինք զգում, ու միշտ ասում էին, որ մենք արդեն շատ պարտաճանաչ ենք ու գոգնոցի կարիք չունենք։ Բայց Գայանեն միշտ համոզում էի, ու մենք նստում էին ճռճռան պլաստիկ սեղանների մոտ, կոպիտ կտորից գոգնոցներով և գույներով էինք լցնում մեր կավիկները։

Գայանեի առաջին դասերից էր՝ մի գույնի վրձինով մի մտեք ուրիշ գույների մեջ։ Միշտ լվացեք վրձինները հետո անցեք մյուս գույնին։ Դա ասելուց նա շատ լուրջ էր, թվում էի, կարծես փորձում էր վրձինների միջոցով կյանքի մասին մեզ դաս տալ։

Շուտով, սկսեցինք ավելի քիչ գնալ կավիկներ ներկելու։ Սկսեցինք ժամանել ուրիշ կենտրոնների՝ լողի, պարի, գրելու խմբակ, և Հեռու Այգու ժամանակ համարյա չկար։ Իսկ մի օր, մենք գնացինք Հեռու այգի, ու Գայանեն այնստեղ չէր։ Այնտեղ էր Գայաների գործատուն՝ ում դրանից առաջ էլ էինք տեսնում ու չէինք սիրում։ Նա Գայանեի բևեռային հակառակն էր։ Նա միշտ թվում էր ջղայն ու անհավես, չէր ծիծաղում, չէր անում կատակներ։ Նրան հարցրեցինք թե որտեղ է Գայանեն, երբ է հետ գալու, և այդյոք հետ գալու է։

Գործատուն, ում անունը այդպես էլ չիմացանք, ասեց որ Գայանեն դուրս է եկել գործից, որպեսզի կենտրոնանա իր ուսման վրա։ Այդ օրը շատ տխուր նստեցինք կավիկ ներկելու, գոգնոց չկապեցինք, իսկ ներկերը մեզնից առաջ արդեն ինչ-որ մեկը խառնել էր։

Մետ վեց տարի առաջ, Օպերայի հրապարակում նստած տեսանք մի աղջկա, շագանակագույն երկար մազերով, մեծ կլոր աչքերով։ Համարյա համոզված էինք՝ Գայանեն է։ Երկար նայում էինք իրա վրա, սպասում էինք մեզ նկատի, մոտիկանա և զրգնուն ծիծաղեցող ձայնով մեզ ողջունի։ Նա մեզ չնկատեց, իսկ երբ վեր կացավ որ գնա, նկատեվին որ նա Գայանեից շատ ավլեի բոյով և նիհար է։

Գայանեին այլև չեմ տեսել, ոչ այգում, ոչ էլ հանկարծակի փողոցում։ Չնայած նույնիսկ եթե տեսնեի դժվար ճանաչեինք միմյանց։